Gəncə-Qazax iqtisadi-coğrafi rayonunun geoloji təbiət abidələri.
Ağstafa rayonunda yerləşən,
Ağstafa şəhərindən 11 km məsafədə, Poylu qəsəbəsi yaxınlığında, Qarayazı
düzündə “Yanar Su” nadir təbiət abidəsi (suyu sərin və içməli olan bu bulaq bütün
fəsillərdə sönmədən yanır). Təkrarolunmaz relyefə, təbiətə malik və çoxsaylı
arxeoloji abidələrlə zəngin olan Keşikçidağ mağaralar kompleksi Ağstafa
rayonunun ən maraqlı abidələrindən biridir.
Daşkəsən rayonunda Muşavaq kəndində “Çaxmaq
zağası”, “Böyük zağa” və “Maral zağası” mağaraları. Çanaqçı kəndində mağara
(“Zağa”). Əmirvar kəndində “Qarainək zağası” mağarası.
Rayonun maraqlı landşafta malik ekoturizm
əraziləri: Zivlən kəndi, Göy-göl yaylağı, Comadaşı yaylağı, Uzungüney yaylağı,
Qoca dərəsi yaylağı, Alaxançallı kəndi, Zincirli yaylağı, Turşsu seyrəngahı,
Dəli Alının yurdu yaylağı, Qoşqarçay yaylağı, Xoşbulaq yaylağı, Qabaq-təpə və
Astaf kəndləri ətrafı aiddir.
“Qoşqarçay” təbiət abidəsi Daşkəsən rayonu
ərazisində, Qoşqarçayın sol sahilində, Kiçik Qafqazın şimal hissəsində
yerləşir. Bu paleontoloji abidə Azərbaycan Respublikasının ən qədim
paleofloristik abidəsi olduğundan ona mühafizə işarəsinin qoyulması, daha
qiymətli açılışların çəpərlənməsi və bu ərazidə yol-inşaat işlərinin qadağan
edilməsi zəruridir.
Gədəbəy ərazisinin isə ən gözəl
geoloji təbiət abidələri mənzərəli landşaftlara malik olan Axıncaçay,
Şəmkirçay, Zəyəmçay dərələridir. Digər mənzərəli ərazi İnəkboğançay boyunca
uzanan Keçidərəsidir.
Göygöl ərazisinin ən gözəl
geoloji təbiət abidələri buranın dağ gölləridir. Göygöl Azərbaycanın ən böyük
və ən gözəl dağ gölüdür. Gölün sahil xəttinin uzunluğu 6460 m, sahəsi 79
ha-dır. Maralgöl Ağsu dərəsinin yuxarı hissəsində, 1902 m yüksəklikdə yerləşir.
O da Göygöl kimi dağların əhatəsindədir. Bura təkrarolunmaz peyzaja malikdir:
yamac meşəliyini subalp çəmənlikləri əvəz edir. Gölün sahəsi 23 ha, maksimal dərinlik
61 m-dir. Gölün uzunluğu 840 m, eni 583 m-dir. Ərazinin digər mənzərəli gölləri
Zəligöl, Qaragöl, Şamlıqgöldür. Çempion ağacları. Ərazinin meşələrində onlarla
yaşı 150 - 350 il olan palıd, fıstıq və vələs ağacları vardır.
Geoloji abidələrə mağaralar da daxildir. Damcılı mağarası; düşərgə olub, Qazax rayonunun Daş Salahlı kəndindən Xram çayına qədər uzanan Aveydağın cənub-şərqində, nəhəng
qayalığın altındadır. Aveydağ mağaralar qrupundan ən irisidir, sahəsi 360
m 2, yarımdairəvi şəkildə, qabaq hissəsi dağılmışdır. Qarşı tərəfdən
hündürlüyü 4 metrdir. Təbii çatlardan süzülən su damcılarına görə damcılı
adlandırılmışdır. Arxeoloji qazıntılar zamanı qarışıq təbəqədən nukleuslar,
itiuclu, qaşov, bıçaqvari alətlər, lövhəşəkilli bıçaqlar, ox ucluqları, biz və
s. tapılmışdır.
Daşsalahlı mağarası; Qazax rayonunun Daş Salahlı kəndindən
Qərbdə vulkanik qayalıqdadır. Hündürlüyü 35 metr, uzunluğu 17 metr, eni 10
metr, sahəsi 170 kv. metrdir. Arxeoloji qazıntılar zamanı Daş Salahlı
mağarasında iki mədəni təbəqə üzə çıxarılmışdır. I təbəqədən arxeoloji material
tapılmamışdır. II təbəqədən Paleolit dövrünə
aid materiallar tapılıb. Mağaranın girəcəyində diametri 2 metr
olan böyük ocaq yeri aşkarlanıb. Ocaq külü arasından daş məmulatı və heyvan
sümükləri tapılıb.
Şiş Quzey; paleolit dövrünə aid olan Tovuz şəhərindən qərbdə
yerləşən mağara. Mağara 1965-ci ildə М.М.Mansurovun rəhbərliyi ilə
təşkil edilən arxioloji ekspedisiya zamanı(1962-1965) aşkarlanmışdır.
Tapıntılar Aşel mədəniyyəti dövrünə aid edilir.
Tapıntılar sahəsi 60×20 m ərazini əhatə edir. Ümumilikdə isə burada 1075
tapıntı aşkarlanmışdır ki, onlarında 146 ədədi əmək alətləri idi.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder